Hitza Hitz, edo hitza hitzarmen denean, promesa grabatua. Proiektu horretan, Sismikazot bikoteak hitzaren indarra, engaiamenduaren pisua eta euskararen dimentsio sakratua galdekatzen ditu. Arbasoen erran-molde hori hautatuz, artistek balore bat proposatzen dute: hitza ez betetzea ez liteke pentsa.
Points de Vue festibalaren lehen edizioaren karietara, obra hori ekintza sinboliko eta bisual gisa pentsatu zen. Hiri-espazioaren barne da, hitzen egiazkotasunaren, erroekiko leialtasunaren oroitzeko bezala. Idazkera zainduarekin, hiriko paretaren barne, inguruko etxeetako aitzinaldeekin harremanetan da, bisualki gehiegikeriarik gabe, baina presentzia egokiarekin. Obrak goraki erraten du, zementuan eta harrian, eguneroko konkretuan, hitza —bereziki hitza ematen denean— denboran grabatzen dela.
Sismikazot artista bikote bat zen (2021eko urrira arte ari izan dira), eta haien desmartxak horma-irudia, idazketa, argazkilaritza eta kontakizun dokumentala uztartzen zituen. Arta berezia ematen zieten hitzari, tokiko memoriari eta narrazio kolektiboei. Beren obra bakoitza egunkari bisual batez osatzen zuten: argazkiekin, zirriborroekin eta testuekin, lurraldean nola murgiltzen ziren kontatzeko.
2021ean bereizi direnetik, artista bakoitzak norabide indibidualean lan egin du, baina elkarrekin sortu obrek —Hitza Hitz barne— dentsitate berezia atxiki dute. Haien obra urbanoetan ez zuten soilik apaintzeko xedea, baizik eta bizilagunen, tokiko historiaren eta pareta-euskarriaren arteko zubiak eraikitzea.
Sismikazotentzat, margotzeko ekintza, hitz ekintza ere da. Pareta testuaren, bozaren eta elkarrizketaren euskarri bihurtu dute —idazketa bisualaren eta bizitza kolektiboaren arteko topagune—. Bikoteak proiektu bakoitza dokumentatzea hautatu zuen, eta, horrela, beren obrak narrazio bizi, eskuragarri eta eskuzabal batean finkatu zituzten.
Hitza Hitz obraren gibelean jendeen arteko abentura artistikoa dago, entzutez, zehaztasunez eta lurrarekiko errespetu sakonez markatua. Baionara heldu bezain laster, Sismikazot jestuaren garrantziaz ohartu zen: aspaldiko euskal erran-molde bat hiriko murru batean idaztea, hitz egiteko ekintza da. Eman hitza, bete hitza.
Tokian berean inkesta bat eraman dute, bertan murgilduz, paretaren jabeari eta haren familiari esker. Galdera bera egiten diote familiako bakoitzari: zer da zuretzat, “hitza hitz”?
Erantzun batek bereziki hunkitu zituen: “Lehen, elkarri eskua ematen zen tratu bat trenkatzeko. Eman hitza kontratu bat bezain azkarra zen”.
Freskoa aro bereziki aldakorrarekin egin zuten. Bikoteak bere materiala auzoko sotoetan altxatzen zuen, eta garabi batetik lan egin. Denbora guti zuten, baina ideia argi zuten: obra irakurterraza, zuzena eta sendoa izan behar zen.
Nehor ohartu gabeko xehetasun bat bada: margoko artzainak ordulari bat badu soinean. Eta 7:05ak direla erakusten du: orratz ttipia 7aren gainean, handia, 1aren gainean. Mezu diskretua, kasik enkriptatua.
Kode bisual horrek euskal kulturako beste erran-molde bat oroitarazten du: “Zazpiak Bat”.
Ikur diskretu horren bidez, artistek Euskal Herriaren batasuna erakusten dute denboran eta espazioan. Jestu isila, intimoa eta politikoa, margotu hitzaren indarra hedatzen duena: erraten dena, errana da…
